Keywords
COVID-19 pandemic
economic crisis
Abstract
This article aims to assess the magnitude of the impact of the changing economic situation, related to the COVID-19 pandemic, on the financial situation of local government units (LGUs) in Poland. It employs an indicator analysis, along with a comparative analysis of measures of the financial condition of LGUs. It assesses the extent of financial self-reliance, development opportunities, budget results and operating results, as well as debt. Polish LGUs covered by the comparative analysis are categorized by their respective types. The analysis covers the years 2018–2021. In describing the condition of local government finances, it can be ascertained that the role of self-revenue decreased in 2020; this indicates a reduction in LGUs’ financial self-reliance. The deterioration of the financial situation can be further evidenced by falls in LGUs’ operating surpluses and investment expenditures. Cities with powiat (municipal) rights find themselves in the most disadvantaged situation.
References
Bank Gospodarstwa Krajowego (2020). Badanie sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w Polsce w świetle COVID-19. Warszawa.
Bartle, J.R., Ebdon, C., Krane, D. (2003). Beyond the property tax: Local government revenue diversification, Journal of Public Budgeting. “Accounting & Financial Management”, 15(4).
Bieniasz, A., Gołaś, Z. (2015). Kondycja finansowa gmin wiejskich Wielkopolski w latach 2007-2011. „Journal of Agribusiness and Rural Development”, 35(1). DOI: 10.17306/JARD.2015.3.
Czudec, A. (2021). Finanse jednostek samorządu terytorialnego w okresie pandemii. „Finanse Komunalne”, 5.
Departament Analiz Ekonomicznych (2022). Finanse JST. Raport roczny 2021. Analizy Sektorowe [Access: 20.03.2023]. Access on the internet: https://www.pkobp.pl/media_files/8d32535e-afdf-4c3b-83a9-fee876641902.pdf.
Dziemianowicz, R., Kargol-Wasiluk, A., Bołtromiuk, A. (2018). Samodzielność finansowa gmin w Polsce w kontekście koncepcji good governance. „Optimum. Economic Studies”, 4(94). DOI: 10.15290/ oes.2018.04.94.16.
Filipiak, B. (2009). Metodyka kompleksowej oceny gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego. Warszawa: Difin.
Grzebyk, M., Stec, M., Hejdukova, P. (2022). Financial Situation and Sustainable Development of Territorial Units – a Comparative Analysis of Polish Voivodeships. „Humanities and Social Sciences”, 29, No. 3.
Groves, S.M., Godsey, W.M., Shulman, M.A. (1981). Financial Indicators for Local Government. “Public Budgeting & Finance”, 1(2). DOI: 10.1111/1540-5850.00511.
Hendrick, R. (2004). Assessing and Measuring the Fiscal Health of Local Governments: Focus on Chicago Suburban Municipalities. “Urban Affairs Review”, 40(1). DOI: 10.1177/1078087404268076.
Kata, R., Czudec, A., Zając, D., Zawora, J. (2022). Gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego – wybrane zagadnienia. Rzeszów: Wydawnictwo UR.
Krajowa Rada RIO (2019, 2020, 2021, 2022). Sprawozdanie z działalności regionalnych izb obrachunkowych i wykonania budżetu przez JST w latach 2018–2021 [Access: 30.06.2023]. Access on the internet: https://www.rio.gov.pl.
Kwiatkowski, K., Tyszkiewicz, W., Wójcik, M. (2021). Finanse samorządów terytorialnych po pandemii. Od kryzysu do rozwoju. Raport Fundacji Ośrodek Rozwoju Polski [Access: 30.03.2023]. Access on the internet: https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k10/senat/zespoly/samorzad/raport_finanse-samorzadow-po-pandemii_forp_fpk__2021_11_25-1.pdf
Łukomska-Szarek, J., Zawora, J., Kawecki, M. (2018). Metody analityczne w zarządzaniu finansami jednostek samorządu terytorialnego. Częstochowa: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.
Ministerstwo Finansów (2022). Informacja z wykonania budżetów JST w 2021 roku [Access 29.07.2022]. Access on the internet: https://www.gov.pl/web/finanse/sprawozdanie-roczne-za-2021
—— (2021). Wskaźniki do oceny sytuacji finansowej jednostki samorządu terytorialnego w latach 2018–2020 [Access: 30.06.2023]. Access on the internet: Portal Gov.pl (www.gov.pl).
—— (2023). Zadłużenie sektora finansów publicznych [Access: 29.07.2023]. Access on the internet: https://www.gov.pl/web/finanse/zadluzenie-sektora-finansow-publicznych.
Musgrave, R. A. (1983). Who Should Tax, Where, and What? [in:] Charles, E. McLure, Jr., ed., Tax Assignment in Federal Countries. Canberra: Centre for Research on Federal Financial Relations, Australian National University.
Najwyższa Izba Kontroli (2022). Analiza wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2021 roku [Access: 30.03.2023]. Access on the internet: https://www.nik.gov.pl/plik/id,26023.pdf.
Nelicki, A. (2020). Wpływ ustawodawstwa okresu pandemii COVID-19 na finanse jednostek samorządu terytorialnego. Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego [Access: 20.07.2021]. Access on the internet: https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2020/11/Wp%C5%82yw-ustawodawstwa-okresu-pandemii-COVID-19-na-finanse-JST.pdf.
OECD (2020). Wpływ pandemii COVID-19 na samorządy lokalne i regionalne w UE: główne wnioski ze wspólnego badania KR–OECD [Access 29.07.2022]. Access on the internet: https://cor.europa.eu/pl/news/Pages/econ-cor-oecd-survey-covid-19-results.aspx.
Owsiak, S. (2011). Sytuacja finansowa jednostek samorządu terytorialnego w Polsce w warunkach spowolnienia gospodarczego. „Ekonomiczne Problemy Usług”, No. 76.
Poniatowicz, M. (2015). Determinanty autonomii dochodowej samorządu terytorialnego w Polsce.” Nauki o Finansach”, 1(22). DOI: 10.15611/nof.2015.1.01.
Ritonga, I.T., Clark, C., Wickremasinghe, G. (2012). Assessing Financial Condition of Local Government in Indonesia: An Exploration. “Public and Municipal Finance”, No. 1(2).
Rivenbark, W.C., Roenigk, D.J., Allison, G.S. (2009). Communicating Financial Condition to Elected Officials in Local Government. “Popular Government”, 75(1).
Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej (2022). Warszawa: GUS.
Satoła, Ł. (2015). Kondycja finansowa gmin w warunkach zmiennej koniunktury gospodarczej. „J. Agribus. Rural Dev.”, No. 1(35).
Stanny, M., Strzelczyk, W. (2018). Kondycja finansowa samorządów lokalnych a rozwój społeczno-gospodarczy obszarów wiejskich. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o.
Surówka, K. (2013). Samodzielność finansowa samorządu terytorialnego w Polsce. Warszawa: PWE.
Swianiewicz, P., Łukomska, J. (2020). Finanse samorządu terytorialnego w dobie pandemii. Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego [Access: 30.03.2023]. Access on the internet: https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2020/11/Finanse-samorzadu-w-dobie-pandemii.pdf.
—— (2021). Kondycja finansowa samorządów u progu pandemii. Ranking nadwyżki operacyjnej netto. „Wspólnota”, 8.
Szołno-Koguc, J. (2021). Samodzielność dochodowa jednostek samorządu terytorialnego – aspekty teoretyczne. „Studia BAS”, 1(65).
Wang, X., Dennis, L., Tu, Y. S. J. (2007). Measuring Financial Condition: A Study of US States. “Public Budgeting & Finance”, 27(2). DOI: 10.1111/j.1540-5850.2007.00872.x.
Zawora, J. (2018). Synthetic Assessment of Financial Situation of Local Governments in Podkarpackie Voivodeship Compared with other Polish Provinces. “Lex Localis – Journal of Local Self-Government”, Vol. 16, No. 2.
LEGAL ACTS
Ustawa z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz innych ustaw (Dz.U. z 2021 r., poz. 1927; Journal of Laws. 2021, item 1927).
Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r., poz. 568; Journal of Laws. 2020, item 568).
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r., poz. 1835; Journal of Laws. 2019, item 1835).
Uchwała nr 102 Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2020 r. w sprawie wsparcia na realizację zadań inwestycyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego (M.P. z 2020 r., poz. 662; M.P. 2020 item 662).