Abstract
Wydłużanie okresu aktywności zawodowej to istotny kierunek polityki społecznej ostatnich lat. Determinuje to potrzebę prowadzenie badań nad uwarunkowaniami decyzji emerytalnych. Wyjaśnia je koncepcja czynników push i pull. Hofäcker uzupełnia tę klasyfikację, wymieniając wśród determinant instytucjonalnych również czynniki stay, obejmujące wsparcie zatrudnialności starszych uczestników rynku pracy poprzez różne działania aktywnej polityki rynku pracy oraz lifelong learning.
Celem pracy jest ocena znaczenia czynników instytucjonalnych dla wydłużania okresu aktywności zawodowej w krajach Unii Europejskiej. Analiza empiryczna przeprowadzona została w oparciu o dane LFS, z wykorzystaniem podstawowych metod oceny współzależności oraz analizy skupień. Badanie zrealizowano dwutorowo. Po pierwsze, posługując się metodyką zaproponowaną przez Hofäckera, zaktualizowano wyniki badań zrealizowanych przez niego dla 2010 r., uzupełniając równocześnie analizę o pominięte kraje UE. Wyznaczono na tym etapie syntetyczny wskaźnik oceny instytucjonalnych uwarunkowań wydłużania aktywności zawodowej. W drugim kroku przy pomocy analizy skupień dokonano grupowania krajów UE z punktu widzenia badanego zjawiska (wykorzystując analogiczne jak w etapie pierwszym charakterystyki). W ostatnim etapie dokonano oceny korelacji między aktywnością zawodową osób starszych a analizowanymi syntetycznie uwarunkowaniami instytucjonalnymi. Wyniki badań wskazują, że w Unii Europejskiej wśród instytucjonalnych uwarunkowań wydłużania okresu aktywności zawodowej oprócz czynników typu pull i push istotne znaczenie odgrywają także determinanty typu stay. Ogólnie rzecz biorąc, omawiane uwarunkowania instytucjonalne w większym stopniu oddziałują na poziom wskaźników zatrudnienia w Unii Europejskiej w przypadku mężczyzn niż kobiet. Słabe znaczenie aktywnej polityki rynku pracy (ALMP) koresponduje z tym, że w odniesieniu do osób w wieku 50 i więcej lat bardziej skuteczne są działania służące utrzymaniu ich w zatrudnieniu niż ponownemu zatrudnieniu po utracie pracy.
References
Barrell R., Hurst I, Kirby S., Macroeconomic implications of pension reform or how to pay for the crisis [w:] Pension Reform, Fiscal Policy and Economic Performance, Workshops and Conferences, Banca d’Italia, Roma 2009.
Bukowski M. (red.), Zatrudnienie w Polsce 2008. Praca w cyklu życia, CRZL, Warszawa 2010.
Burtless G., Bosworth B.P., Impact of the Great Recession on retirement trends in industrialized countries, “Center for Retirement Research Working Paper” 2013-23, Boston College, Boston 2013.
Chłoń-Domińczak A., Ekonomiczne skutki i uwarunkowania niskiej aktywności zawodowej osób 50+ w Polsce [w:] Aktywizacja zawodowa osób 50+ i zarządzanie wiekiem. Informacje użyteczne dla instytucji rynku pracy, Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce, Warszawa 2010.
De Preter H., Van Looy D., Mortelmans D., Individual and institutional push and pull factors as predictors of retirement timing in Europe: A multilevel analysis, “Journal of Aging Studies”, 27, 2013.
Domańska A., Zajkowski R., Raport z badań kluczowych przeprowadzonych na potrzeby realizacji projektu «PI – Wirtualny Asystent Kariery 50+» (WAK50), PAIP, Lublin 2013.
Esping-Andersen G., The Three World of Welfare Capitalism, Princeton University Press, Princeton, New York 1990.
Funk L., Employment Opportunities for Older Workers: A Comparison of Selected OECD Countries, DICE Research Report 2004.
Hofäcker D., In line or at odds with public policies? Individual retirement preferences in a changing pension landscape, Paper for the ESPAnet Anniversary Conference 2012 Edinburgh, 6-8.09.2012.
Hofäcker D., In line or at odds with active ageing policies? Exploring patterns of retirement preferences in Europe, “Ageing and Society”, V35(7), 2015.
Jurek Ł., Ekonomia starzejącego się społeczeństwa, Difin, Warszawa 2012.
Kalwij A., Kapteyn A., de Vos K., Retirement of older workers and employment of the young, “De Economist”, 158(4), 2010.
Korzeniewski J., Metody selekcji zmiennych w analizie skupień. Nowe Procedury, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012.
Młodak A., Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej, Difin, Warszawa 2006.
Munnell A.H., Soto M., Triest R.K., Zhiven N.A., How Much o State Economic and Other Characteristics Affect Labor Force Participation of Older Workers?, “Center for Retirement Research Working Paper” 2008-12, Boston College, Boston 2008.
Munnell A.H., Wu A.Y., Will delayed retirement by the baby boomers lead to higher unemployment among younger workers?, “Center for Retirement Research Working Paper” 2012-22, Boston College, Boston 2012.
Nowak E., Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych, PWE, Warszawa 1990.
Ondrich J., Falevich A., The Great Recession and the retirement decisions of older workers, “Center for Retirement Research Working Paper” 2013-24, Boston College, Boston 2013.
Panek T., Zwierzchowski J., Statystyczne metody wielowymiarowej analizy porównawczej. Teoria i zastosowania, Oficyna Wydawnicza, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2013.
Phillipson Ch., Smith A., Extending working life: A review of the research literature, Department for Work and Pensions, Research Report No 299, 2005.
Polakowski M., Społeczne i ekonomiczne konsekwencje starzenia się społeczeństw a główne kierunki reform systemów emerytalnych w Europie, „Studia BAS”, 2(30), 2012, s. 169-200.
Rutledge M.S., Point of no return: how do financial resources and the timing of retirement after a Job separation, “Center for Retirement Research Working Paper” 2013-21, Boston College, Boston 2013.
Rutledge M.S., Orlova N., Webb A., How will Older workers who lose their jobs during the Great Recession fare in the long-run?, “Center for Retirement Research Working Paper” 2013-9, Boston College, Boston 2013.
Strzelecki P., Saczuk K., Grabowska I., Kotowska I.E., Rynek pracy [w:] J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza Społeczna 2013. Warunki i Jakość Życia Polaków – Raport, MPiPS, CRZL, Warszawa 2014.
Unwin L., Davey G., Fuller A., Leonard P., Supporting an Ageing Workforce: Implications for Working Life, Training and Skills Policy in England – a Literature Review, “LLAKES Research Paper” 51, Centre for Learning and Life Chances in Knowledge Economies and Societies, 2015.
Urbaniak B., Wiktorowicz J., Support for Economic Activity of People Aged 50+ in Poland: the Best Solutions of the Goverment’s Programme Solidarity of Generations, “Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe”, 17/1, 2014.
Van Oorschot W., Jensen P.H., Early retirement differences between Denmark and The Netherlands. A cross-national comparison of push and pull factors in two small European welfare states, “Journal of Aging Studies”, Vol. 23, Issue 4, 2009.
Von Wachter T.: The effect of economic conditions on the employment of workers nearing retirement age, “Center for Retirement Research Working Paper” 2007-25, Boston College, Boston 2007.
Walesiak M., Gatnar E., Statystyczna analiza danych z wykorzystaniem programu R, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Walker A., Early Retirement: Release or Refuge from the Labour Market?, “The Quarterly Journal of Social Affairs”, 1(3), 1985.
Wiktorowicz J.: Międzypokoleniowy transfer wiedzy a wydłużanie okresu aktywności zawodowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016.
Zeliaś A., Taksonomiczna analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu życia w Polsce w ujęciu dynamicznym, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2002.
Eurostat [lfsa_urgan; lfsi_dwl_a; trng_lfse_01; lmp_ind_exp] (dostęp: 13.03.2017 r.).
http://www.etk.fi (dostęp: 21.04.2016 r.).