Keywords
the image of old age
seniors
textbook
textbook for teaching/learning a foreign language
discourse
Abstract
The aim of this article is to present the results of an analysis of the presence of topics concerning old age both as a social phenomenon and as a stage in human life in mainly German, foreign language teaching textbooks. The evidence shows that this subject only appears as a separate thematic unit in textbooks for teaching German as a foreign language. The question, therefore, arises as to why it is only covered in this group of textbooks, but is missing in textbooks used to teach English, Russian or Polish as foreign languages. The subject of old age is becoming more and more widespread in Polish public debate where seniors are slowly becoming not only the object, but also the subject of this discussion. However, this tendency is not reflected in textbooks used to teach Polish as a foreign language. Perhaps Polish textbooks have not yet managed to react to demographic changes in society? Or maybe old age, and the problems of elderly people are not important enough to devote a separate place to them in a medium, which is designed for and mostly used by young people. A textbook is understood in this context as a social medium that co-shapes the image of non-linguistic reality, just like other mass media. On the basis of the analysis of textbooks and the ways various social phenomena are presented in them, it is possible to reconstruct not only scientific discourse in the mother country of a given textbook, but also its social discourse, the thinking of language communities and the changes taking place in individual communities. On the one hand, textbooks present reality as it is, and on the other, they construct its results.
References
Adamzik K., Kontrastive Textologie am Beispiel des Schulbuchs, „tekst i dyskurs – text und diskurs“ 2012, 5, p. 53–91.
Bartmiński J., Pojęcie językowego obrazu świata i sposoby jego operacjonalizacji [in:] Jaka antropologia literatury jest dzisiaj możliwa?, P. Czapliński, A. Legeżyńska, M. Telicki (eds.), Poznań 2010, p. 155–178.
Bilut-Homplewicz Z., Prinzip Perspektivierung. Germanistische und polonistische Textlinguistik - Entwicklungen, Probleme, Desiderata. Teil I: Germanistische Textlinguistik. Frankfurt am Main 2013.
Czachur W., Dyskursywny obraz świata. Kilka refleksji, „tekst i dyskurs – text und diskurs” 2011, 4, p. 79–99.
Czachur W., Diskursive Weltbilder im Kontrast. Linguistische Konzeption und Methode der kontrastiven Diskursanalyse deutscher und polnischer Medien, Wrocław 2011.
Czachur W., Miller D., Niemiecka lingwistyka dyskursu. Próba bilansu i perspektywy, „Oblicza Komunikacji” 2012, 5, p. 25-43.
Dałek E., Belferska refleksja na temat licealistów recepcji starości… Rozważania w kontekście lektur nowej podstawy programowej z języka polskiego w szkole ponadgimnazjalnej [in:] Oblicza starości we współczesnym świecie. Perspektywa społeczno-kulturowa, M. Guzewicz, S. Steuden, P. Brudek (eds.), Lublin 2015, p. 413-428.
Dreesen P., Judkowiak J., Bierni na Wschodzie, ponoszący zbiorową winę i oczywiście obecni w Europie – krytyka niemieckich i polskich podręczników do historii w oparciu o kontrastywną lingwistykę dyskursu, „tekst i dyskurs – text und diskurs“ 2012, 5, p. 93–126.
Duszak A., Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa 1998.
Duszyńska J., Stereotypy wiekowe jako samospełniająca się przepowiednia [in:] Oblicza starości we współczesnym świecie. Perspektywa psychologiczno-medyczna, P. Brudek, S. Steuden, I. Januszewska, A. Gamrowska (eds.), v. 1, Lublin 2015, p. 15–25.
Feth M., Die blauen und die grauen Tage, München 1996.
Gałuszka M., „Siwiejąca populacja”: ekonomiczna, społeczna i etyczna waloryzacja starości. http://www.annalesonline.uni.lodz.pl/archiwum/2007/2007_02_galuszka_83_93.pdf.
Gansel C., Zum textlinguistischen Status des Schulbuchs [in:] Linguistik und Schulbuchforschung. Gegenstände – Methoden – Perspektiven, J. Kiesendahl, C. Ott (eds.), Göttingen 2015, p. 111–135.
Guzewicz M., Steuden, S., Brudek P., [eds.], Oblicza starości we współczesnym świecie. Perspektywa społeczno-kulturowa, v. 2, Lublin 2015.
Hermanns F., Sprachgeschichte als Mentalitätsgeschichte. Überlegungen zu Sinn und Form und Gegenstand historischer Semantik [in:] Sprachgeschichte des Neuhochdeutschen. Gegenstände – Methoden – Theorien, A. Gardt, K. J. Mattheier et al. (eds.), Tübingen 1995, p. 69–102.
Höhne T., Schulbuchwissen. Umrisse einer Wissens- und Medientheorie des Schulbuchs, Frankfurt/M 2006.
Jakubowska H., Raciniewska A, Rogowski Ł., [eds.] Patrząc na starość, Poznań 2009.
Kiesendahl J., Ott C., [eds.], Linguistik und Schulbuchforschung. Gegenstände – Methoden – Perspektiven, Göttingen 2015.
Kita M., Językowe rytuały grzecznościowe, Katowice 2005.
Labocha J., Dyskurs jako proces przekazywania wiedzy [in:] Dyskurs edukacyjny, eds. T. Rittel, J. Ożdżyński, Kraków 1997, p. 31–37.
Lewandowska-Pająk C., Potrzeby osób starszych prezentowane w reklamach telewizyjnych [in:] Oblicza starości we współczesnym świecie. Perspektywa społeczno-kulturowa, M. Guzewicz, S. Steuden, P. Brudek (eds.), Lublin 2015, p. 469–479.
Nocoń J., Podręcznik szkolny w dyskursie dydaktycznym – tradycja i zmiana, Opole 2009.
Potent-Ambroziewicz M., Starość w języku młodzieży współczesnej, Lublin 2013.
Tokarski R., Słownictwo jako interpretacja świata, [in:] Współczesny język polski, J. Bartmiński (eds.), Lublin 2001, p. 343–370.
Wciórka B., Czy zmienia się stosunek Polaków do starości? Raport z badań, luty 2007, www.cbos.pl
Wiater W., Das Schulbuch als Gegenstand pädagogischer Forschung [in:] Schulbuchforschung in Europa – Bestandsaufnahme und Zukunftsperspektive, W. Wiater (eds.), Bad Heilbrunn 2003, p. 11–32.
Witosz B., Kategoria dyskursu w polonistycznej edukacji akademickiej [in:] Jak analizować dyskurs. Perspektywy dydaktyczne, W. Czachur, A. Kulczyńska, Ł. Kumięga (eds.), Kraków 2016, p. 19–39.
Zalewska E., Obraz świata podręcznikach szkolnych do klas początkowych, Gdańsk 2013.
The examples presented in the article come from the following textbooks used for teaching Polish as a foreign language:
Butcher A., Janowska I., Przechodzka G., Zarzycka G., Celuję w C2. Zbiór zadań do egzaminu certyfikatowego z języka polskiego jako obcego na poziomie C2, Kraków 2009.
Karolak S., Wasilewska D., Polnisch für Fortgeschrittene, Warszawa 1974.
Lipińska E., Dąmbska E., Kiedyś wrócisz tu, v. I, B2 level, Kraków 2003.
and for teaching German as a foreign language:
Bahlmann C., Breindl E., Dräxler H-D., Ende K., Storch G., Unterwegs, Langenscheidt Berlin-München 2000.
Aufderstraße H., Bock H., Müller H., Müller J., Themen neu 2, Max Hueber Verlag Ismaning 2003.
Bachmann S., Gerhold S., Müller B-D., Wessling G., Sichtwechsel 2, Ernst Klett Verlag 2000.
Buscha A., Raven S., Linthout G., Erkundungen C 1, Schubert-Verlag Leipzig 2009.
Dallapiaza R-M., Evans S., Fischer R., Kilimann A., Schümann A., Winkler M., Ziel B2, Hueber Verlag Ismaning 2011.
Eggers D., Wiemer C., Müller-Küppers E., Willkop E-M., Auf neuen Wegen, Max Hueber Verlag Ismaning 2003.
Faigle I., Rundum. Einblicke in die deutschsprachige Kultur, Stuttgart 2010.
Funk H., Kuhn Ch., Demme S., Winzer B. et al., Studio d B1, BC EDU-Cornelsen, Berlin-Warszawa 2007.
Hegyes K., Marlok Z., Maros J., Kautz M., Somló K., Szalay G., Zwischen den Pausen 1, Verlag für Deutsch Ismaning 1997.
Hieber W., Lernziel Deutsch Grundstufe 2, Max Hueber Verlag, Ismaning 1997.
Hilpert S., Kerner M., Niebisch D., Specht F., Weers D., Reimann M., Tomaszewski A. et al., Schritte International 4, Hueber Polska 2012, Ismaning 2008 (1. Auflage).
Perlmann-Balme M., Schwalb S., Weers D., em Abschlusskurs, Max Hueber Verlag Ismaning 2008.
Ros-El Hosni L., Swerlowa O., Kötzer S., Jentges S., Sokolowski K., Reinke K., Precht J., Aussichten B1,Ernst Klett Sprachen, Stuttgart 2012.
Seeger H., Zuleeg H., Aktuelle Texte 3. Lesen, Hören, Diskutieren und Schreiben. Arbeitsbuch für Deutsch als Fremdsprache, Ernst Klett Verlag, Stuttgart 1987.
Vorderwülbecke, A., Vorderwülbecke K., Stufen International 1, Ernst Klett International Stuttgart 1999.